Actinische keratosen
Wat zijn actinische keratosen?
Actinische keratosen (Grieks: aktis = straal; keratose = verhoorning van de huid), ook wel zonlichtbeschadigingen genoemd. Het zijn meetsal kleine, veelal ruw aanvoelende verhoornde plekjes van de huid. De kleur varieert van huidkleurig tot bruin. Deze huidafwijkingen ontstaan op de aan (zon)licht blootgestelde delen van het lichaam, zoals bijvoorbeeld het gelaat en de handruggen.
Actinische keratosen worden vooral op oudere leeftijd gezien, echter mede door de veranderde vrijetijdsbesteding, door zonvakanties en zonnebanken, worden actinische keratosen steeds vaker ook op jongere leeftijd waargenomen. Personen die lang in de tropen hebben gewoond, personen met een licht huidtype en personen die langdurig het immuunsysteem onderdrukkende medicijnene hebben gebruikt, lopen meer risico op het krijgen van actinische keratosen.
Actinische keratosen zijn te beschouwen als een chronisch effect van (teveel) ultraviolette straling, en zij moeten gezien worden als mogelijke voorstadia van huidkanker.
Hoe ontstaan actinische keratosen?
Zonlicht of kunstmatig licht heeft zowel positieven als negatieve kanten voor de mens. Als goede eigenschap kangenoemd worden de aanmaak van vitamine D in de huid. Door velen wordt ook het zonnen als aangenaam ervaren.
De negatieve kanten kunnen worden verdeeld in directe effecten en effecten op lange termijn. Een direct effect is bijvoorbeeld de zonnebrandreactie.
Onder de effecten op lange termijn van ultraviolettte straling valt de vroegtijdige veroudering van de huid. De huid wordt droog, met rimpels, bleekgeel tot bruin van kleur en voelt leerachtig aan. De huid wordt vlekkerig en er ontstaan gemakkelijk bloeduitstortingen.
Actinische keratosen ontstaan dus na langdurige blootstelling van de huid aan zonlicht en/of zonnnebanken, meestal bij toename van de leeftijd en worden daarom ook wel solaire keratosen genoemd. Het ontstaan van deze actinische keratosen is afhankelijk van het huidtype en de totale hoeveelheid ultraviolette straling die iemand in de loop van het leven op de huid heeft gekregen. Hoe blamker de huid, des te meer kans men heeft op het ontwikkelen van deze huidafwijking.
Wat zijn de verschijnselen?
Voorkeursplaatsten zijn de handruggen, de onderarmen, het gelaat en de kale schedelhuid. In het begin is de huidafwijking beter te voelen (als ruw plekje) dan te zien. Soms zijn ze licht pijnlijk bij aanraking. De grootte kan wisselen van enkele milimeters tot enkele centimeters. Na verloop van jaren kan er in deze plekjes huidkanker ontstaan. Vaak zijn er meerdere plekjes aanwezig en zijn er aan de huid andere tekenen van langdurige zonblootstelling te zien, zoals vlekkerige verkleuringen, rimpels en dunner worden van de huid.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Meestal kan de diagnose met het blote oog gesteld worden. Als de afwijking onrustig is, doordat er bijvoorbeeld roodheid, niet genezende wondjes of overmatige verhoorning ter plaatse ontstaan, kan er door middel van het nemen van een klein huidmonster (biopt) nader onderzoek worden gedaan, teneinde de diagnose met meer zekerheid te kunnen stellen.
Wat is de behandeling?
Behandeling van actinische keratosen is noodzakelijk, omdat er in de lop van de tijd, met name bij langer bestaande of veranderende afwijkingen, een duidelijk verhoogde kans op huidkanker ter plaatse bestaat.
Actinische keratosen kunnen op verschillende manieren behandeld worden door
- Bevriezing met vloeibare stikstof
- De plekjes eerst weg te schrapen met een scherpe lepel en daarna weg te branden
- Verwijdering door chemische peeling
- Soms is het echter noodzakelijk de afwijking eruit te snijden. Dit gebeurt veelal poliklinisch onder plaatstelijke verdoving
- Ook een creme, met een stof die onrustig weefsel vernietigt kan worden gebruikt, met name als het om grote huidoppervlakken gaat.
- Behandeling met laser
Wat kunt u zelf doen?
Belangrijk is verdere beschadiging van de huid door ultraviolette straling zoveel mogelijk te voorkomen. Dit kan door minder in de zon te vertoeven en het gebruik van de zonnebank te beperken. Het gebruik van zonnecremes met een bescermingsfactor maar ook het dragen van beschermende kleding en hoofddeksel is van groot belang.
Wij helpen graag bij het zoeken naar de juiste producten met voldoende SPF passend bij uw huid.
Wat zijn de vooruitzichten?
Na verloop van jaren kan er, zoals gezegd, in de actinische keratosen huidkanker ontstaan. De vormen van huidkanker die kunnen ontstaan zijn spiocellulaircarcinoom en minder vaak, het basaalcel-carninoom. De kans op het ontstaan hiervan wordt geschat op 0,25 to 25 %. Gelukkig zijn deze vormen van huidkanker meestal niet erg agressief, goed te behandelen en is de kans op uitzaaiingen naar andere organen klein.